Điểm khác biệt giữa một người có đào tạo, một người thông minh và một thiên tài ?

Có thể nói, những người có đào tạo là những cá nhân hoạt động xuất sắc nhất trong môi trường giảng đường. Đây là những người có khả năng ghi nhớ thông tin tốt và thường rất giỏi trong việc trả lời các câu hỏi mang tính ‘’trường học’’. Những người này thể hiện tốt trong thời gian học cấp hai, cấp ba hay thậm chí là cả khi lên đại học và trong vài trường hợp là cả ngoài đời sống. Tuy nhiên, nhóm người này thường có một hạn chế lớn: Họ thường bị gò bó bởi những khuôn mẫu, quy tắc trong tư duy và khó có thể thoát ra. Tuy vậy, không thể phủ nhận rằng dù có bị bó hẹp như vậy đi nữa, nhưng họ thực sự xuất sắc trong những phạm trù sở trường của mình.

Những người thông minh thì khác. Họ thường có sự hiểu biết sâu hơn về vấn đề và trả lời tốt các câu hỏi như ‘’tại sao’’ và ‘’như thế nào’’. Đôi khi, họ có thể nắm được các cách thức mà tình huống đang xoay chuyển và đưa ra những giải pháp hiệu quả hơn cho cả những vấn đề đơn giản và phức tạp. Nhóm người này hoạt động hiệu quả theo các khuôn mẫu nhưng sẽ thoát ra được khỏi sự bó hẹp về tư duy và có cái nhìn bao quát, thực tiễn hơn so với những cá nhân bị chi phối.

Cuối cùng, khác với hai nhóm trên, những thiên tài đặc biệt hơn. Hãy thử nhìn tình huống dưới con mắt của họ, nó khách quan và rất đa chiều. Họ dường như hiểu được những bản chất và gốc rễ của các vấn đề và giải quyết chúng rất khác, điều đòi hỏi một hiểu biết rất sâu và rộng về cuộc sống. Tuy vậy, những cá nhân xuất chúng này thường bị mắc kẹt và khó hoà nhập trong các môi trường lớp học hay giảng đường – sân chơi của nhóm người máy móc hơn.

Điểm chung của những thiên tài và người thông minh là họ thường ít đề cao bản thân vì họ hiểu rằng họ thuộc về một điều gì đó ý nghĩa hơn, chứ không phải là trở thành trung tâm của sự chú ý. Số còn lại dễ bị chi phối và hay đưa ra các giải pháp kém thiết thực cho các tình huống, do chiều sâu của vấn đề đã bị khung suy nghĩ và cái tôi của họ hạn chế rất nhiều.

======

Tác giả Tom Conklin, cựu giảng viên (1985 – 2016)