Quản lý

Đồng nghiệp rủ tôi đi phỏng vấn. Tôi cũng chưa bao giờ phỏng vấn ai cả nên đi thử cho vui. Trình độ chúng tôi thì cũng chỉ đủ đặt ra vài ba mấy câu hỏi vớ vẩn, tuy vậy cũng phải thừa nhận ứng viên lần này rất giỏi. Cuối buổi, khi em sinh viên mới ra trường đặt câu hỏi: “Em muốn hiểu thêm về công việc của công ty”, anh đồng nghiệp bắt đầu mở lời: “Bọn anh hiện nay đang làm nghiên cứu cho tập đoàn ABC, tham gia đa dạng các dự án từ thương mại điện tử, bigdata, cho đến cloud computing. Cơ sở ở Việt Nam được xây dựng như một trung tâm kỹ thuật cho cả tập đoàn, chuyên nghiên cứu và sáng tạo ra các giải pháp. Ví như anh hiện nay đang tham gia tìm cách phân tán tải cho server khi có hàng triệu yêu cầu từ phía client gửi tới chả hạn.”

Nói xong, anh ý và cả em ứng viên quay sang nhìn tôi, như kiểu đợi tôi sẽ phụ họa thêm điều gì đó. Tôi thì thú thực vẫn chưa hết choáng, phải có gằng lắm mời không mở mồm gào: “Mày ngu lắm, sao lại chui vào chỗ này phỏng vấn hả em?”.

Cuối cùng thì em ý cũng không vào công ty thật, sau màn dìm lương của phòng nhân sự.

Dìm lương thực ra là một nghệ thuật của ngành outsourcing. Lợi thế của ngành là kiếm lãi dựa vào nhân công giá rẻ. Cơ hội của ngành này là khi anh leo lên làm quản lý. Vì dụ làm quản lý dự án có hai mươi người. Mỗi người anh báo giá cho bên nước ngoài là 1800USD/tháng chả hạn. Đương nhiên chỉ có duy nhất anh hưởng mức lương đó, còn lại đám nhân viên dưới quyền tùy theo kinh nghiệm sẽ được trả từ 300-600USD một tháng. Số còn lại vào túi công ty và nếu may ra gặp được ông sếp tốt bụng thì một phần nó cũng vào túi anh.

Dĩ nhiên làm quản lý cũng có cái khó. Đau đầu nhất là vấn đề nhân sự. Những em nhân viên chăm chỉ hăng say làm việc, vui vẻ nhận mức lương 6 triệu/tháng thì chỉ có các sinh viên mới ra trường. Thế nên đừng lạ khi giở các trang báo ra, các anh giám đốc tài ba vĩ đại luôn nói với một giọng điệu giống nhau “Các em sinh viên mới ra trường còn yếu kém, đừng có đòi hỏi nhiều, phải …..”, mục đích là để sau này ép lương cho dễ. Tuy vậy, gà đến mấy thì sau vài ba năm người ta cũng thành cáo. Ai cũng có thể lờ mờ hiểu trình độ mình giờ xứng đáng với khoảng lương bao nhiêu (Tất nhiên cũng có những trường hợp hoang tưởng). Công ty sẽ có hai cách lựa chọn, một là cho nhân viên đó làm quản lý, hai là nếu cơ cấu công ty kín chỗ quá rồi không thể nhét thêm nữa thì sẽ là màn hứa. “Em cứ kiên nhẫn đi, ba tháng nữa em sẽ được …” hay “Công ty đang có kế hoạch mở chi nhánh ở Hồ Chí Minh, lên tới trăm người, em cứ ở lại…”. Tất nhiên, ba tháng sau xác suất lớn là chẳng có chuyện gì xảy ra.

Đau đầu nữa là những cuộc gặp khách hàng. Bởi vì lương thấp nên chất lượng nhân viên không tốt, sản phẩm thường chả ra gì. Bạn sẽ bị chửi. Mười dự án thì đến chín dự án bị chửi. Tuy nhiên sao phải phiền lòng, bởi tiền vào túi là ngon rồi. Lý tưởng nhất là chất lượng sản phẩm đạt vừa đủ yêu cầu tối thiểu (thấp hơn thì bị phạt, cao hơn thì thay vì thuê một leader giá 1000USD/tháng, bạn phải thuê tận hai thằng như thế). Khách hàng không vui, có một số sẽ có ấn tượng không tốt về người Việt nhưng cũng chẳng mắc mớ gì đến bạn. Bạn cũng không cần lo là công ty bạn sẽ mất uy tín. Bởi với mức lương bạn trả cho nhân viên thì mọi công ty trên thế giới cũng chả làm tốt hơn được đâu. Thế nên lần sau để cắt giảm chi phí, khách hàng lại gõ cửa công ty bạn. Và sau mỗi dự án chúng ta lại cùng chửi nhau.

Trường hợp công ty khách hàng với công ty bạn có quan hệ kiểu mẹ con thì sẽ đỡ gay gắt hơn, dù vậy nhiều khi công ty mẹ lại thích nhúng tay vào gây phiền hà, ví dụ đòi nâng lương cho anh A, chị B (bởi họ trả cho bạn một cục rồi, thế nên họ chả thiệt gì), thắc mắc sao văn phòng công ty mà lại có bọn ở đâu vào ngồi (cho thuê chỗ đế lấy thêm tiền chớ sao), rồi kế toán bọn mày tính toán kiểu gì đấy mà lại ra kết quả thế này. Đa phần bạn nên nhún nhường, tuy nhiên trong trường hợp động chạm quá lớn thì cũng cần phản ứng lại, kiểu: “Nhìn xem, tất cả nhân viên đều kiếm cho công ty một số tiền giống nhau. Nâng cho A với B thì đám khác nó bất bình. Giờ các anh muốn nâng lương cho A thì tăng tiền trả trên đầu người cho A đi, từ 1800USD/tháng thành 2000USD/tháng nhé?”. Kết quả là công ty mẹ giơ cờ đầu hàng, ngu gì mà tăng thêm chi phí.

Dù vậy, thỉnh thoảng công ty mẹ sẽ bắt bạn họp với mục đích xây dựng tầm nhìn cho công ty. Nội dung cuộc họp thì cũng đa dạng nhưng cơ bản vẫn là làm thế nào để kiếm được nhân lực tốt trong khi vẫn trả lương cho các bạn ý 6 triệu/tháng. Kết quả là mọi ý tưởng được đưa ra ở cuộc họp này đều có thể thành thảm họa cho đám nhân viên phía dưới.

Thế nên phải phấn đấu mà làm quản lý, nhá.